Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ

"Φίλος μεν Πλάτων, φιλτέρα δε η αλήθεια"  (Αριστοτέλης)

Σχόλιο: η προσκόληση σε αξιόλογα πρόσωπα στο γνωσιολογικό, ηθικό, αισθητικό τομέα ισοδυναμεί με πολιτιστική στασιμότητα.

Δεν πρέπει να προσκολλάται κανείς ειδωλολατρικά σε πρόσωπα και να τα ταυτίζει με τη γνωσιολογική, την αισθητική, την ηθική αλήθεια. Αυτό δεν πρέπει να το κάνει όσο σπουδαία κι αν είναι τα πρότυπα αυτά.

     Η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται πάνω από συναισθήματα, προσωπικά συμφέροντα, κοινωνικές διαφορές, ανθρώπινες ελπίδες, και εποχιακές ανακατατάξεις. Η αλήθεια εκφράζεται μόνο με την ελευθερία του ανθρώπινου πνεύματος, την έμφυτη τάση του να ερευνά αδιάκοπα. Κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να μονοπωλήσει για τον εαυτό του την αλήθεια και άν κάποιος σε κάποια στιγμή της ιστορίας πει ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια, τότε αυτό σημαίνει τη στασιμότητα του ανθρώπινου πνεύματος και το θάνατό του. Η αλήθεια μοιάζει μ'έναν καθρέφτη που έγινε κομμάτια. Καθένας κρατάει ένα κομμάτι του καθρέφτη και νομίζει ότι κρατάει τον καθρέφτη ολόκληρο. Όμως στην πραγματικότητα η Αλήθεια είναι το αδιάκοπα ζητούμενο σε όλες τις κατευθύνσεις του πνεύματος: στην αισθητική, στη γνωσιολογία, στην ηθική.

     Οι διάφορες και διαφορετικές θεωρίες για το αισθητικά καλό, το ωραίο, που αντικρούονται μεταξύ τους δε θα πάψουν ποτέ να υπάρχουν και η έρευνα για το ωραίο θα συνεχίζεται όσο κατοικούν στη γη συναισθανόμενα όντα. Εάν λοιπόν κάποιος ισχυριστεί ότι κατέχει το απόλυτα ωραίο, τότε το ανθρώπινο πνεύμα θα πάψει να προβληματίζεται πάνω σ'αυτό. Κάτι τέτοιο όμως είναι αδύνατο γιατί τότε το πνεύμα θα πάψει να είναι ελεύθερο και θα γίνει δογματικό. Το πνεύμα όμως υπάρχει για να διαφωνεί. Η διαφωνία κατοχυρώνει την ελευθερία και εξασφαλίζει την εξέλιξη του πνεύματος. Η έρευνα έχει σαν βασική προϋπόθεση την πνευματική ελευθερία ενώ η μίμηση ισοδυναμεί με πνευματικό μαρασμό. Και άν ακόμη υποθέσουμε ότι ένας ολόκληρος αιώνας μπορεί να μείνει στο στάδιο της μίμησης του ωραίου, θα διαφωνίσει μαζί του ο επόμενος για να τον διαψεύσει κι αυτόν ο μεθεπόμενος. Έτσι διατηρείται η ελευθερία του συναισθανόμενου όντος. Η ουσιαστική διαφωνία για το ωραίο είναι πρώτιστη υποχρέωση του ανθρώπου. Η δουλική συμφωνία ή είναι δείγμα πνευματικής οπισθοδρόμησης ή ανυπαρξία πρωτότυπης συναίσθησης. 

     Στη γνωσιολογία -επιστήμες, τεχνολογία- η διαφωνία είναι αντικειμενική. Αν δηλαδή κάποιος ισχυρίζεται πως έχει την απόλυτη επιστημονική αλήθεια, αυτόν τον διαψεύδει το πείραμα και η απόδειξη. Συχνά μάλιστα η πειραματική αυτή απόδειξη ανήκει στον ίδιο. Εκείνος λοιπόν που παρουσιάζεται σαν προφήτης της επιστημονικής αλήθειας έχει βασικό του εχθρό το χρόνο. Έτσι αν ο διαστοχαστικός λογισμός στην αναζήτηση του αισθητικά καλού έχει όρια μακροπρόθεμα, ο επιστημονικός όμως λογισμός στην αναζήτηση του επιστημονικά αληθινού έχει όρια βραχυπρόθεσμα. Γίνεται λοιπόν εδώ μια σκυταλοδρομία με τα κομμάτια του καθρέφτη της επιστημονικής αλήθειας στα χέρια μας. Έτσι διατηρείται η ελευθερία του σκεπτόμενου όντος. Επομένως η προσκόλληση στα μεγάλα ονόματα ισοδυναμεί για τον επιστήμονα με την υπογραφή του του επιστημονικού του θανάτου. Ισχύει εδώ η σκέψη του Γκαίτε: "πάντα μακρύτερα να πηγαίνεις, πάντα ψηλότερα ν'ανεβαίνεις".

     Η πορεία αυτή είναι βέβαια χωρίς τέλος. Η διαφωνία δεν είναι εδώ απλή αμφισβήτηση αλλά υπαρξιακή επιβεβαίωση. Όταν απαρνείται ο επιστήμονας τον επιστήμονα καταφάσκει την επιστήμη ενώ όταν προσκολλάται ο επιστήμονας στον επιστήμονα την αρνείται.

     Η προβολή από κάποιον άνθρωπο της απόλυτης ηθικής αλήθειας αντιβαίνει στην ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου που είναι ατελής. Αν κάποιος ισχυριστεί ότι κατέχει την απόλυτη ηθική αλήθεια, τότε αντιφάσκει προς τον εαυτό του και δεν έχει αυτογνωσία γιατί θεωρεί τέλειο το ατελές και γνώστη τον Οδυσσέα της γνώσης. Η ηθική γνώση στηρίζεται στη χωρίς τέλος πορεία προς την αυτοτελείωση. Οάνθρωπος δηλαδή δεν είναι τέλειος αλλά προσπαθεί να γίνει τέλειος. Δεν μπορεί κανείς να θεωρεί τους αντικατοπτρισμούς των οάσεων σαν οάσεις κι αν πει ότι βρήκε την ηθική όαση τότε δεν αντέχει την ηθική δίψα. Η ηθική αυτή δίψα διατηρεί την ελευθερία με συνεχή αγώνα. Στην ηθική ο καθένας έχει το δικό του πόλεμο να πολεμήσει και αν προσκολληθεί σε ανθρώπινο ηθικό δόγμα τότε παραδέχτηκε την κούραση και έχει παραιτηθεί από τον αγώνα.

     " Φίλος μεν Πλάτων φιλτέρα δε η αλήθεια ". Ο Πλάτων, ο κάθε φορά Πλάτων είναι μόνο ο δείκτης της πορείας. Η αλήθεια είναι η ίδια η πορεία.-