"ΤΟ ΝΙΚΑΝ ΕΑΥΤΟΝ ΠΑΣΩΝ ΤΩΝ ΝΙΚΩΝ ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΗ ΝΙΚΗ ΕΣΤΙ" (Πλάτων)
Σχόλιο: Είναι αδύνατο να χαρακτηρίσουμε σαν ελεύθερο τον άνθρωπο που είναι δούλος των παθών του.
Ο βασικότερος σκοπός του ανθρώπου σ'αυτόν τον κόσμο είναι η ελευθερία. Αυτήν προσπάθησε να κατακτήσει από τότε που εμφανίστηκε πάνω στη γη και πάντοτε βέβαια ανάλογα με τις ψυχοδιανοητικές του ικανότητες. Η πιο δύσκολη όμως κατάχτηση ελευθερίας είναι εκείνη που αναφέρεται στον ίδιο τον εαυτό μας και που απ' αυτήν εξαρτάται κάθε άλλη μορφή ελευθερίας.
Πριν προχωρήσουμε στο θέμα προβάλλει επιτακτική η ανάγκη να αναλύσουμε με λίγα λόγια τί είναι ελευθερία.
Αυτή λοιπόν δε φαίνεται να είναι μόνο μια κατάσταση απαλλαγής από κάτι που μας καταπιέζει, αλλά ακόμη μοιάζει να είναι η ικανότητα να ζήσουμε δημιουργικά την απαλλαγή μας αυτή. Μόνη της η απαλλαγή καλύτερα να ονομάζεται απελευθέρωση που ταυτίζεται με μια προσωπική ελευθερία.
Η αληθινή ελευθερία δεν είναι απλά και μόνο αποκοπή από παλιούς δεσμούς με πρόσωπα, γεγονότα ή καταστάσεις, ούτε βέβαια είναι πρόσδεση σε νέα δεσμά διαφορετικής ίσως μορφής αλλά της ίδιας ουσίας. Αν αρκεστούμε στη ζωή μας σε διάφορες μονάχα απελευθερώσεις από ηθικά, πολιτικά, οικονομικά ή ψυχολογικά δεσμά, τότε μπορεί να είμαστε απελευθερωμένοι αλλά όχι ελεύθεροι. Η ελευθερία λοιπόν είναι τελικά μια νέα δημιουργία και ποτέ μια παθητική αποδοχή. Δε δηλώνει σταμάτημα του μυαλού και της καρδιάς του ανθρώπου αλλά σκόπιμη κίνηση αυτών των δύο προς ένα συγκεκριμένο σκοπό, πολιτικό (πολιτική ελευθερία), ηθικό (ηθική ελευθερία), κοινωνικό, (κοινωνική ελευθερία), εθνικό, (εθνική ελευθερία). Γι' αυτό η ελευθερία του ανθρώπου συνδέεται με τον αγώνα του ανθρώπου να υπάρξει.
Στο ερώτημα λοιπόν αν η ελευθερία είναι απαλλαγή ή δημιουργία απαντάμε πως είναι και τα δύο. Επίσης ότι το πρώτο μόνο του είναι επικίνδυνο γιατί συχνά οδηγεί σε νέες χειρότερες υποταγές, ενώ το δεύτερο δεν μπορεί να συμβεί μόνο του χωρίς το πρώτο.
Τόσο όμως η απελευθέρωση, όπως εδώ από τα πάθη, όσο και η δημιουργία μιας νέας κατάστασης, όπως εδώ της ελεύθερης και ολοκληρωμένης προσωπικότητας, έχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Βασική προϋπόθεση είναι να αποκτήσει το άτομο συνείδηση του εαυτού του. Η αυτοσυνειδησία αυτή οδηγεί στην επίγνωση της κατάστασης δουλείας, όπου σε μια τέτοια κατάσταση το κρατούν τα πάθη του συμφέροντος και του άκρατου εγωισμού.
Η γνώση της δουλείας στα πάθη αυτά είναι μια βαθειά αυτογνωσία και οδηγεί τον άνθρωπο στην προσπάθεια να απαλλαγεί από αυτά. Η απλή όμως απαλλαγή δεν χαράζει το δρόμο του προς την ελευθερία, γιατί έχοντας ακόμη καταστάσεις πάθους διατρέχει τον κίνδυνο να δουλωθεί σε χειρότερα πάθη όπως το μίσος και η μισαλοδοξία.
Δεν αρκεί λοιπόν ο άνθρωπος να γνωρίζει τα πάθη του και να απαλλάσσεται από αυτά για να είναι ελεύθερος. Αφού αναγνωρίζει ότι μέσα του έχει και καλά και κακά πάθη, για να γίνει πραγματικά ελεύθερος πρέπει να αντικαταστήσει τα κακά πάθη με τα καλά.Έτσι μόνο ελευθερώνεται αληθινά, όταν στη θέση του εγωισμού και του ατομικού συμφέροντος τοποθετεί το ενδιαφέρον του για το συνάνθρωπο, την αλληλεγγύη, το γενικό συμφέρον. Παρόμοιες απαλλαγές από πάθη, όχι μόνο στην ελευθερία οδηγούν αλλά και στην ευτυχία γιατί ο ελεύθερος άνθρωπος είναι και αληθινά ευτυχισμένος. Ο εγωιστής, ο αδιάφορος, ο φιλάργυρος, ο δογματικός, ο μισάνθρωπος είναι δούλοι του εαυτού τους και δυστυχισμένοι. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν κατόρθωσαν να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να συμφιλιωθούν με τους άλλους.
Συμπερασματικά, αν μιλάμε για αληθινή ελευθερία τότε πρέπει να θυμόμαστε πως βασική προϋπόθεση για την κατάκτησή της είναι η απαλλαγή από τα πάθη και η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.-
Σχόλιο: Είναι αδύνατο να χαρακτηρίσουμε σαν ελεύθερο τον άνθρωπο που είναι δούλος των παθών του.
Ο βασικότερος σκοπός του ανθρώπου σ'αυτόν τον κόσμο είναι η ελευθερία. Αυτήν προσπάθησε να κατακτήσει από τότε που εμφανίστηκε πάνω στη γη και πάντοτε βέβαια ανάλογα με τις ψυχοδιανοητικές του ικανότητες. Η πιο δύσκολη όμως κατάχτηση ελευθερίας είναι εκείνη που αναφέρεται στον ίδιο τον εαυτό μας και που απ' αυτήν εξαρτάται κάθε άλλη μορφή ελευθερίας.
Πριν προχωρήσουμε στο θέμα προβάλλει επιτακτική η ανάγκη να αναλύσουμε με λίγα λόγια τί είναι ελευθερία.
Αυτή λοιπόν δε φαίνεται να είναι μόνο μια κατάσταση απαλλαγής από κάτι που μας καταπιέζει, αλλά ακόμη μοιάζει να είναι η ικανότητα να ζήσουμε δημιουργικά την απαλλαγή μας αυτή. Μόνη της η απαλλαγή καλύτερα να ονομάζεται απελευθέρωση που ταυτίζεται με μια προσωπική ελευθερία.
Η αληθινή ελευθερία δεν είναι απλά και μόνο αποκοπή από παλιούς δεσμούς με πρόσωπα, γεγονότα ή καταστάσεις, ούτε βέβαια είναι πρόσδεση σε νέα δεσμά διαφορετικής ίσως μορφής αλλά της ίδιας ουσίας. Αν αρκεστούμε στη ζωή μας σε διάφορες μονάχα απελευθερώσεις από ηθικά, πολιτικά, οικονομικά ή ψυχολογικά δεσμά, τότε μπορεί να είμαστε απελευθερωμένοι αλλά όχι ελεύθεροι. Η ελευθερία λοιπόν είναι τελικά μια νέα δημιουργία και ποτέ μια παθητική αποδοχή. Δε δηλώνει σταμάτημα του μυαλού και της καρδιάς του ανθρώπου αλλά σκόπιμη κίνηση αυτών των δύο προς ένα συγκεκριμένο σκοπό, πολιτικό (πολιτική ελευθερία), ηθικό (ηθική ελευθερία), κοινωνικό, (κοινωνική ελευθερία), εθνικό, (εθνική ελευθερία). Γι' αυτό η ελευθερία του ανθρώπου συνδέεται με τον αγώνα του ανθρώπου να υπάρξει.
Στο ερώτημα λοιπόν αν η ελευθερία είναι απαλλαγή ή δημιουργία απαντάμε πως είναι και τα δύο. Επίσης ότι το πρώτο μόνο του είναι επικίνδυνο γιατί συχνά οδηγεί σε νέες χειρότερες υποταγές, ενώ το δεύτερο δεν μπορεί να συμβεί μόνο του χωρίς το πρώτο.
Τόσο όμως η απελευθέρωση, όπως εδώ από τα πάθη, όσο και η δημιουργία μιας νέας κατάστασης, όπως εδώ της ελεύθερης και ολοκληρωμένης προσωπικότητας, έχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Βασική προϋπόθεση είναι να αποκτήσει το άτομο συνείδηση του εαυτού του. Η αυτοσυνειδησία αυτή οδηγεί στην επίγνωση της κατάστασης δουλείας, όπου σε μια τέτοια κατάσταση το κρατούν τα πάθη του συμφέροντος και του άκρατου εγωισμού.
Η γνώση της δουλείας στα πάθη αυτά είναι μια βαθειά αυτογνωσία και οδηγεί τον άνθρωπο στην προσπάθεια να απαλλαγεί από αυτά. Η απλή όμως απαλλαγή δεν χαράζει το δρόμο του προς την ελευθερία, γιατί έχοντας ακόμη καταστάσεις πάθους διατρέχει τον κίνδυνο να δουλωθεί σε χειρότερα πάθη όπως το μίσος και η μισαλοδοξία.
Δεν αρκεί λοιπόν ο άνθρωπος να γνωρίζει τα πάθη του και να απαλλάσσεται από αυτά για να είναι ελεύθερος. Αφού αναγνωρίζει ότι μέσα του έχει και καλά και κακά πάθη, για να γίνει πραγματικά ελεύθερος πρέπει να αντικαταστήσει τα κακά πάθη με τα καλά.Έτσι μόνο ελευθερώνεται αληθινά, όταν στη θέση του εγωισμού και του ατομικού συμφέροντος τοποθετεί το ενδιαφέρον του για το συνάνθρωπο, την αλληλεγγύη, το γενικό συμφέρον. Παρόμοιες απαλλαγές από πάθη, όχι μόνο στην ελευθερία οδηγούν αλλά και στην ευτυχία γιατί ο ελεύθερος άνθρωπος είναι και αληθινά ευτυχισμένος. Ο εγωιστής, ο αδιάφορος, ο φιλάργυρος, ο δογματικός, ο μισάνθρωπος είναι δούλοι του εαυτού τους και δυστυχισμένοι. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν κατόρθωσαν να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να συμφιλιωθούν με τους άλλους.
Συμπερασματικά, αν μιλάμε για αληθινή ελευθερία τότε πρέπει να θυμόμαστε πως βασική προϋπόθεση για την κατάκτησή της είναι η απαλλαγή από τα πάθη και η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου