" Σόλωνος απόλογος" (Αγγ. Σικελιανός)
Στάθηκα στο ποίημα «Σόλωνος απόλογος» όπου με πολυσήμαντους στίχους ο ποιητής, περιγράφει την πατριωτική έξοδο του Σόλωνος. Τότε, ο Αθηναίος σοφός, ζώντας μιαν εποχή ταπείνωσης της πατρίδας του, ασφυκτιώντας σ’ ένα κλίμα υποταγής στην απειλή της θανατικής ποινής για όποιον τολμούσε να αναφερθεί στη Σαλαμίνα, καμώθηκε πως τρελάθηκε. Κραδαίνοντας το σπαθί του, βγήκε στην αγορά. Κι όταν το πλήθος των Αθηναίων που έσπευσαν να δουν τον «τρελό» Σόλωνα γέμισε την πλατεία της αγοράς, μίλησε για την απωλεσθείσα Σαλαμίνα. Ευαισθητοποίησε το πλήθος των Αθηναίων και τους οδήγησε στην επιτέλεση του πατριωτικού τους καθήκοντος.
Σκέφτομαι πως οι εποχές είναι ίδιες. Πως δε διαφέρει η ταπείνωση της Αθήνας εκείνης από τον ευτελισμό της δικής μας πατρίδας.
Κι ακόμη, σκέφτομαι πως όλο και θα βρεθούν και σήμερα οι Σόλωνες που θα παραστήσουν τον τρελό, προκειμένου με την τρέλα τους αυτή, να οδηγήσουν τους Έλληνες στην επιτέλεση του πατριωτικού τους καθήκοντος.
Κι α, χύσου πια απ' τον Όλυμπο
ή απ' τα Τάρταρα έλα,
ιερή μεγάλη τρέλα
και πάρε μου το νου,
Και τη σοφία σπατάλα μου
για μιαν αθάνατη ώρα,
μιαν ώρα νικηφόρα
σα νάταν αλλουνού!
.
Η αληθινή σοφία δεν αξίζει αν δεν πραγματώνεται με μια αξιόλογη πράξη. Ολόκληρη η ανθρώπινη ζωή, ο ανθρώπινος λογικός νους και η ψυχή γίνεται αθάνατη μόνο με την πράξη που την πραγματώνει και τη σημασιοδοτεί. Αλλιώς τα παίρνει ο χρόνος και χάνονται τα ανθρώπινα έργα χωρίς ποτέ να δώσουν τους καρπούς τους.
Ολόκληρος ο ανθρώπινος γήινος χρόνος, όσος κι αν δόθηκε στον καθένα, κλείνεται ουσιαστικά σε μερικές πάντα σπάνιες ηρωικές ώρες που σ'αυτές ο άνθρωπος, αντιηρωικός στη βάση του, ξεπερνά τη θνητότητά του και γίνεται αιώνιος. Σ'αυτές, ή είναι στιγμές πατριωτισμού,ή πίστης θρησκευτικής, ή δημιουργίας τέχνης ή επιστήμης, σ'αυτές ουσιώνεται η ύπαρξη, ξεπερνώντας τα στενά βιολογικά της όρια.
Οι στιγμές όμως αυτές δεν έρχονται ποτέ μόνες τους, αλλά τις προετοιμάζει η προσωπικότητα, μαζεύοντας μια ζωή τη σοφία που προαναφέραμε, ασκώντας την αρετή, αποφεύγοντας να σπαταλά τον εαυτό της άκαιρα και άστοχα, φυλάγοντάς την (τη σοφία) για τις στιγμές που θα την καταξιώσουν, θα τη σημασιολογήσουν, θα της ουσιώσουν την κοσμική της περιπέτεια. Όταν όμως έρθουν οι διλημματικές αυτές ώρες, κρίσιμες και επικίνδυνες, τότε χρειάζεται κάτι παραπάνω από σοφία και αρετή, χρειάζεται ιερή μεγάλη τρέλα. Μια ώθηση δηλαδή του λογικού εαυτού μας στα όρια ενός αξιόλογου παραλογισμού. Είναι το πέρασμα της λογικής ύπαρξης στον κόσμο του παράτολμου τολμήματος για να μπορέσει να αντέξει η θνητότητά μας το τίμημα του θανάτου που ίσως χρειαστεί για να αξιοποιηθεί η κρίσιμη ώρα. Ο ψυχρά λογικός αντιστέκεται και φρονώντας τα λογικά εμποδίζει τον άνθρωπο να περάσει την πύλη της άξιας πράξης. Εκεί ακριβώς μάς είναι απαραίτητη, απόλυτα αναγκαία, η ιερή μεγάλη τρέλα, για να μας σπρώξει βίαια στο πρακτικό πεδίο, να μας κάνει ικανούς να νοιώσουμε με άλλα μέτρα και σταθμά, όχι στενά λογικά, την αξία της κρίσιμης της νικηφόρας ώρας και να πράξουμε αντάξιά της.
Αυτή την ιερή τρέλα επικαλείται ο γέροντας πια Σόλωνας και θυσιάζει όλη του τη σοφία γι'αυτήν, γιατί βαθιά γνωρίζει πως αληθινή σοφία είναι η αξιόλογη πρακτική στιγμή όπου μέσα της νοηματοδοτείται όλη η ανθρώπινη παρουσία σε τούτον τον κόσμο. Αν η σοφία είναι γνώση, η γνώση δεν αξίζει χωρίς την πράξη που μ'αυτήν υπερβαίνει ο θνητός τη γήινη σοφή γνώση και πορεύεται προς τη γνώση του απόλυτου και του αιώνιου. Είτε τη στέλνουν οι θεοί, είτε ξεπηδάει απ τον Άδη η ιερή τρέλα που ουσιώνει την ανθρώπινη πράξη αξίζει χίλιες κοσμικές άπρακτες σοφίες.
Η πυριτιδαποθήκη χωρίς φωτιά μοιάζει με άκακο στοίβαγμα άγνωστου υλικού. Η φωτιά δίνει νόημα και σκοπό στο στοιβαγμένο μπαρούτι όπως ακριβώς η ιερή τρέλα κάνει αληθινά γνωστική την ήσυχη και βαλτωμένη ανθρώπινη ζωή. Χωρίς αυτήν η καθημερινότητα νεκρώνει την ύπαρξη και ο θάνατος έχει συντελεσθεί πολύ πριν απ' το τέλος του βιολογικού κύκλου.-
Στάθηκα στο ποίημα «Σόλωνος απόλογος» όπου με πολυσήμαντους στίχους ο ποιητής, περιγράφει την πατριωτική έξοδο του Σόλωνος. Τότε, ο Αθηναίος σοφός, ζώντας μιαν εποχή ταπείνωσης της πατρίδας του, ασφυκτιώντας σ’ ένα κλίμα υποταγής στην απειλή της θανατικής ποινής για όποιον τολμούσε να αναφερθεί στη Σαλαμίνα, καμώθηκε πως τρελάθηκε. Κραδαίνοντας το σπαθί του, βγήκε στην αγορά. Κι όταν το πλήθος των Αθηναίων που έσπευσαν να δουν τον «τρελό» Σόλωνα γέμισε την πλατεία της αγοράς, μίλησε για την απωλεσθείσα Σαλαμίνα. Ευαισθητοποίησε το πλήθος των Αθηναίων και τους οδήγησε στην επιτέλεση του πατριωτικού τους καθήκοντος.
Σκέφτομαι πως οι εποχές είναι ίδιες. Πως δε διαφέρει η ταπείνωση της Αθήνας εκείνης από τον ευτελισμό της δικής μας πατρίδας.
Κι ακόμη, σκέφτομαι πως όλο και θα βρεθούν και σήμερα οι Σόλωνες που θα παραστήσουν τον τρελό, προκειμένου με την τρέλα τους αυτή, να οδηγήσουν τους Έλληνες στην επιτέλεση του πατριωτικού τους καθήκοντος.
Κι α, χύσου πια απ' τον Όλυμπο
ή απ' τα Τάρταρα έλα,
ιερή μεγάλη τρέλα
και πάρε μου το νου,
Και τη σοφία σπατάλα μου
για μιαν αθάνατη ώρα,
μιαν ώρα νικηφόρα
σα νάταν αλλουνού!
.
Η αληθινή σοφία δεν αξίζει αν δεν πραγματώνεται με μια αξιόλογη πράξη. Ολόκληρη η ανθρώπινη ζωή, ο ανθρώπινος λογικός νους και η ψυχή γίνεται αθάνατη μόνο με την πράξη που την πραγματώνει και τη σημασιοδοτεί. Αλλιώς τα παίρνει ο χρόνος και χάνονται τα ανθρώπινα έργα χωρίς ποτέ να δώσουν τους καρπούς τους.
Ολόκληρος ο ανθρώπινος γήινος χρόνος, όσος κι αν δόθηκε στον καθένα, κλείνεται ουσιαστικά σε μερικές πάντα σπάνιες ηρωικές ώρες που σ'αυτές ο άνθρωπος, αντιηρωικός στη βάση του, ξεπερνά τη θνητότητά του και γίνεται αιώνιος. Σ'αυτές, ή είναι στιγμές πατριωτισμού,ή πίστης θρησκευτικής, ή δημιουργίας τέχνης ή επιστήμης, σ'αυτές ουσιώνεται η ύπαρξη, ξεπερνώντας τα στενά βιολογικά της όρια.
Οι στιγμές όμως αυτές δεν έρχονται ποτέ μόνες τους, αλλά τις προετοιμάζει η προσωπικότητα, μαζεύοντας μια ζωή τη σοφία που προαναφέραμε, ασκώντας την αρετή, αποφεύγοντας να σπαταλά τον εαυτό της άκαιρα και άστοχα, φυλάγοντάς την (τη σοφία) για τις στιγμές που θα την καταξιώσουν, θα τη σημασιολογήσουν, θα της ουσιώσουν την κοσμική της περιπέτεια. Όταν όμως έρθουν οι διλημματικές αυτές ώρες, κρίσιμες και επικίνδυνες, τότε χρειάζεται κάτι παραπάνω από σοφία και αρετή, χρειάζεται ιερή μεγάλη τρέλα. Μια ώθηση δηλαδή του λογικού εαυτού μας στα όρια ενός αξιόλογου παραλογισμού. Είναι το πέρασμα της λογικής ύπαρξης στον κόσμο του παράτολμου τολμήματος για να μπορέσει να αντέξει η θνητότητά μας το τίμημα του θανάτου που ίσως χρειαστεί για να αξιοποιηθεί η κρίσιμη ώρα. Ο ψυχρά λογικός αντιστέκεται και φρονώντας τα λογικά εμποδίζει τον άνθρωπο να περάσει την πύλη της άξιας πράξης. Εκεί ακριβώς μάς είναι απαραίτητη, απόλυτα αναγκαία, η ιερή μεγάλη τρέλα, για να μας σπρώξει βίαια στο πρακτικό πεδίο, να μας κάνει ικανούς να νοιώσουμε με άλλα μέτρα και σταθμά, όχι στενά λογικά, την αξία της κρίσιμης της νικηφόρας ώρας και να πράξουμε αντάξιά της.
Αυτή την ιερή τρέλα επικαλείται ο γέροντας πια Σόλωνας και θυσιάζει όλη του τη σοφία γι'αυτήν, γιατί βαθιά γνωρίζει πως αληθινή σοφία είναι η αξιόλογη πρακτική στιγμή όπου μέσα της νοηματοδοτείται όλη η ανθρώπινη παρουσία σε τούτον τον κόσμο. Αν η σοφία είναι γνώση, η γνώση δεν αξίζει χωρίς την πράξη που μ'αυτήν υπερβαίνει ο θνητός τη γήινη σοφή γνώση και πορεύεται προς τη γνώση του απόλυτου και του αιώνιου. Είτε τη στέλνουν οι θεοί, είτε ξεπηδάει απ τον Άδη η ιερή τρέλα που ουσιώνει την ανθρώπινη πράξη αξίζει χίλιες κοσμικές άπρακτες σοφίες.
Η πυριτιδαποθήκη χωρίς φωτιά μοιάζει με άκακο στοίβαγμα άγνωστου υλικού. Η φωτιά δίνει νόημα και σκοπό στο στοιβαγμένο μπαρούτι όπως ακριβώς η ιερή τρέλα κάνει αληθινά γνωστική την ήσυχη και βαλτωμένη ανθρώπινη ζωή. Χωρίς αυτήν η καθημερινότητα νεκρώνει την ύπαρξη και ο θάνατος έχει συντελεσθεί πολύ πριν απ' το τέλος του βιολογικού κύκλου.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου